W podstawowych wiadmościach o częściach mowy była mowa o formie zwanej supinum, która nie ma odpowiednika w języku polskim. Jest to formacja rzeczownikowa, występująca tylko w dwóch przypadkach: w akuzatiwie (tę formę można by nazwać "celownikiem odsłownym") i ablatiwie. Końcówki w tych dwóch przypadkach są według deklinacji IV: w acc. -um, w abl. -u. Accusativus supinum używa się po czasownikach oznaczających ruch, jak: venio auditum - przychodzę, aby posłuchać; misit legatos dictum - wysłał posłów, aby powiedzieli; mater Euripidis tragoediam me spectatum duxit - matka zabrała mnie, ażebym zobaczył(a) tragedię Eurypidesa (w celu zobaczenia). Ablativus supinum używa się w połączeniu z przymiotnikiem lub przysłówkiem, ażeby bliżej okeślić ich funkcję, np. turpe - brzydki, nieprzyjemny (ale pod jakim względem?) turpe dictu - nieprzyjemne, przykre do powiedzenia; turpe auditu - przykre do słuchania.
Supinum jest ważne jako forma podstawowa do tworzenia form czasowników w stronie biernej w czasach: perfectum, plusquamperfectum i futurum exactum (II). Od supinum bowiem tworzy się imiesłów czasu przeszłego strony biernej ("ozdobiony", "napisany") - participium perfecti passivi - który jest częścią składową wymienionych powyżej czasów. Participium perfecti passivi tworzy się od supinum przez zmianę końcówki -um na końcówki rodzajowe -us, -a, -um.
Znamy już cztery formy podstawowe czasoników, należy więc wypisać i zapamiętać je według wzoru:
Ważne jest opanowanie form podstawowych, gdyż temat prefectum często jest inny niż temat praesens, zachodzą też różne zmiany, więc, o ile nie opanuje się pamięciowo form podstawowych, będą trudności ze znalezieniem słówka w słowniku. Za Lidią Winniczuk "Lingua Latina". |