VI. Pronomen demonstrativum - zaimek wskazujący c.d.
Obecnie podejmiemy odmianę dalszych zaimków wskazujących, dla których trudno niekiedy podać odpowiednie znaczenie polskie, gdyż zmienia się ono nieco w zależności od kontekstu:
hic, haec, hoc - ten, ta, to
Singularis:
| m. | f. | n. |
|---|
N.
G.
D.
Acc.
Abl.
|
hic
huius
huic
hunc
hoc
|
haec
huius
huic
hanc
hac
|
hoc
huius
huic
hoc
hoc
|
Pluralis:
| m. | f. | n. |
|---|
N.
G.
D.
Acc.
Abl.
|
hi
horum
his
hos
his
|
hae
harum
his
has
his
|
haec
horum
his
haec
his
|
ille, illa, illud - tamten, ów, ten znany
Singularis:
| m. | f. | n. |
|---|
N.
G.
D.
Acc.
Abl.
|
ille
illius
illi
illum
illo
|
illa
illius
illi
illam
illa
|
illud
illius
illi
illud
illo
|
Pluralis:
| m. | f. | n. |
|---|
N.
G.
D.
Acc.
Abl.
|
illi
illorum
illis
illos
illis
|
illae
illarum
illis
illas
illis
|
illa
illorum
illis
illa
illis
|
iste, ista, istud - ten, ten twój, ten dalszy
Singularis:
| m. | f. | n. |
|---|
N.
G.
D.
Acc.
Abl.
|
iste
istius
isti
istum
isto
|
ista
istius
isti
istam
ista
|
istud
istius
isti
istud
isto
|
Pluralis:
| m. | f. | n. |
|---|
N.
G.
D.
Acc.
Abl.
|
isti
istorum
istis
istos
istis
|
istae
istarum
istis
istas
istis
|
ista
istorum
istis
ista
istis
|
- Przypomnijmy, że cechą deklinacji zaimkowej jest końcówka w gen. sing. - ius, w dat. -i; pozostałe przypadki mają końcówki dla rodzaju męskiego i nijakiego według deklinacji II, a dla żeńskiego według deklinacji I. Jeżeli w nom. rodzaju nijakiego jest końcówka inna niż - um, wystąpi ona także w akuzatiwie, np. illud, istud - w acc. również illud, istud.
Według tego wzoru odmieniają się i inne zaimki, np. ipse, ipsa, ipsum - sam, on sam (nie kto inny). - Zaimki hic, iste, ille mogą mieć obok znaczenia dosłownego, znaczenie rozszerzone. Np. iste w odniesieniu do osoby trzeciej ma zabarwienie ujemne, odcień niechęci.
- Jeżeli w zdaniu występuje hic...ille w odniesieniu do dwóch rzeczowników wymienionych poprzednio, hic odnosi się do ostatniego, ille do pierwszego, niezależnie od kolejności, w jakiej te zaimki występują.
- W łacinie jest wiele zaimków złożonych; odmienia się ich część zasadniczą, a przedrostek albo przyrostek pozostaje niezmieniony. Np. qui-dam, quae-dam, quod-dam - pewien, jakiś; odmienia się: cuius-dam, cui-dam, quen-dam (oboczność - "m" przechodzi w "n"), quo-dam i.t.d.
- Według deklinacji zaimkowej odmieniają się także tzw. przymiotniki zaimkowe:
alius, alia, aliud - inna
alter, altera, alterum - drugi (gdy mowa tylko o dwóch)
uter, utra, utrum - który z dwóch
uterque, utraque, utrumque - jeden i drugi, obydwaj
neuter, neutra, neutrum - żaden z dwóch
nullus, nulla, nullum - żaden
ullus, ulla, ullum - jakiś
solus, sola, solum - sam, samotny
totus, tota, totum - cały
<< Poprzedni
Za Lidią Winniczuk "Lingua Latina".
|