Deklinacja IV.
Do deklinacji IV należą rzeczowniki o temacie zakończonym na samogłoskę -u. Są to rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone w nom. sing. na -us oraz rodzaju nijakiego zakończone w nom. sing. na -u. W gen. sing. wszystkie mają końcówkę na -us, np. senatus, senatus - senat, exercitus, exercitus - wojsko, genu, genus - kolano, cornu, cornus - róg.
Jako przykład podaję odmianę rzeczowników senatus, senatus - senat i cornu, cornus - róg:
| Casus: | Singularis | Pluralis |
|---|
| N. | senatus | senatus |
| G. | senatus | senatuum |
| D. | senatui | senatibus |
| Acc. | senatum | senatus |
| Abl. | senatu | senatibus |
| V. | senatus! | senatus! |
| Casus: | Singularis | Pluralis |
|---|
| N. | cornu | cornua |
| G. | cornus | cornuum |
| D. | cornui lub u | cornibus |
| Acc. | cornu | cornua |
| Abl. | cornu | cornibus |
| V. | cornu! | cornua! |
Wyjątki rodzaju żeńskiego.
W deklinacji IV kilka rzeczowników o zakończeniu w nom. sing. na -us jest rodzaju żeńskiego; są to:
manus, manus - ręka, oddział
porticus, porticus - portyk, krużganek
tribus, tribus - dzielnica rzymska w podziale administracyjnym
Idus, Iduum (występuje tylko w plur.) - Idy, nazwa trzynastego lub piętnastego dnia w miesiącu.
domus, domus - dom; Ten rzeczownik ma w niektórych przypadkach temat -u, a w innych temat -o; jest to więc deklinacja mieszana, połącznie deklinacji II z IV.
Jako przykład podaję odmianę rzeczowników manus, manus - ręka i domus, domus - dom:
| Casus: | Singularis | Pluralis |
|---|
| N. | manus | manus |
| G. | manus | manuum |
| D. | manui | manibus |
| Acc. | manum | manus |
| Abl. | manu | manibus |
| V. | manus! | manus! |
| Casus: | Singularis | Pluralis |
|---|
| N. | domus | domus |
| G. | domus | domorum |
| D. | domui | domibus |
| Acc. | domum | domos |
| Abl. | domo | domibus |
| Locat. | domi (w domu) | (brak) |
| V. | domus! | domus! |
Uwaga Jest to jeden z niewielu rzeczowników, który zachował dawny miejscownik (locativus): domi - w domu.
Więcej na ten temat.
Ponadto należy zapamiętać, że rzeczownik domus w odpowiedzi na pytanie quo? - dokąd?; unde? - skąd?; ubi? - gdzie? występuje bez przyimków:
quo properas? - domum propero - idę do domu (acc.)
unde venis? - domo venio - przychodzę z domu (abl.)
ubi manet? - domi manet - czeka w domu (locat.)
<< poprzedni następny >>
|